CHÀO MỪNG KỶ NIỆM 75 NĂM NGÀY TRUYỀN THỐNG LƯU TRỮ VIỆT NAM (03/01/1946-03/01/2021)

          Cùng với tiến trình hình thành và phát triển của lịch sử Nhà nước - Cách mạng Việt Nam, ngành Lưu trữ Việt Nam nói chung và Lưu trữ Quảng Trị nói riêng có nhiều sự kiện trọng đại đánh dấu bước phát triển vượt bậc của mình đã và đang lưu giữ, cung cấp nhiều hồ sơ, tài liệu, chứng cứ có giá trị pháp lý, lịch sử vĩnh viễn phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và phát triển của Nhà nước cách mang Việt Nam - Nhà nước của dân, do dân và vì dân.
          Cách mạng Tháng tám 1945 thành công, Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm, đánh giá cao vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác văn thư, lưu trữ (VTLT) và tài liệu lưu trữ quốc gia, mà trước hết là vấn đề xây dựng hệ thống tổ chức lưu trữ Việt Nam. Sắc lệnh ngày 8/9/1945, của Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc thành lập Nha Lưu trữ công văn và Thư viện toàn quốc - cơ quan làm chức năng quản lý công tác lưu trữ cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngay sau Cách mạng Tháng tám thành công là sự kiện đáng ghi nhận trong quá trình phát triển của ngành Lưu trữ Việt Nam. Để quản lý chặt chẽ khối lượng tài liệu quý hiếm đã thu được sau cách mạng tháng 8. Ngày 3/1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Thông đạt số 1C/ VP gửi các bộ trưởng nêu rõ: “Xét rằng một vài công sở đã tự tiện hủy bỏ hay bán các công văn và hồ sơ cũ. Hành động ấy có tính cách phá hoại... Vậy yêu cầu các ông bộ trưởng ban chỉ thị cho nhân viên các sở phải gìn giữ tất cả các công văn, tài liệu và cấm không được hủy những công văn, tài liệu ấy”. Bản thông đạt ra đời đánh dấu một mốc son cho công tác lưu trữ Việt Nam, nó không những là văn bản pháp lý đầu tiên của nhà nước ta về công tác lưu trữ, mà quan trọng là kịp thời ngăn chặn tình trạng tuỳ tiện hủy bỏ hồ sơ, tài liệu lưu trữ và nâng cao ý thức của cán bộ, nhân dân đối với việc giữ gìn và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ quốc gia. 
          Ngày 4/9/1962, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 102-CP về việc thành lập Cục Lưu trữ trực thuộc Phủ Thủ tướng, đây là cơ quan có chức năng giúp nhà nước quản lý tập trung, thống nhất công tác lưu trữ và thực hiện nhiệm vụ tham mưu cho nhà nước trong việc ban hành các chế độ, quy định về công tác lưu trữ, khẳng định một bước tiến quan trọng về xây dựng tổ chức của ngành Lưu trữ Việt Nam với hệ thống tổ chức và đội ngũ cán bộ, hệ thống các văn bản pháp lý và cơ sở khoa học nghiệp vụ ngày càng hoàn chỉnh hơn. Theo đề nghị của Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước và các bộ, ngành Trung ương, ngày 17/9/2007, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1229/QĐ-TTg lấy ngày 3/1 hàng năm là ngày Lưu trữ Việt Nam.
Trải qua 75 năm hình thành và phát triển, ngành Lưu trữ Việt Nam, Lưu trữ đã mang nhiều tên gọi và trực thuộc nhiều cơ quan Trung ương như: “Nha Lưu trữ công văn và thư viện toàn quốc” thuộc Bộ Quốc gia Giáo dục từ ngày 8/9/1945; “Cục Lưu trữ thuộc Phủ Thủ tướng” từ ngày 4/9/1962; “Cục Lưu trữ Nhà nước” thuộc Hội đồng Bộ trưởng từ năm 1984-1991; nay là Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước thuộc Bộ Nội vụ. Mặc dù gặp nhiều khó khăn thử thách, qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử, nhất là trong những năm chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc, hàng vạn cán bộ, nhân viên làm công tác văn thư, lưu trữ cả nước đã tham gia chiến đấu, lao động quên mình bảo vệ an toàn khối tài liệu đặc biệt quý hiếm là bản gốc tài liệu hành chính có giá trị lịch sử pháp lý và hiệu lực thi hành cao nhất, có giá trị thông tin mang tính chân thực lịch sử. Những tài liệu giá trị này đã và đang phục vụ có hiệu quả các nhu cầu nghiên cứu, góp phần thiết thực vào việc khôi phục nhiều công trình quan trọng sau chiến tranh cũng như phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và phát triển KT-XH của đất nước.
          Ngày nay với lực lượng đông đảo cán bộ, công chức, viên chức làm công tác VTLT trong cả nước đang tiếp nối truyền thống của các thế hệ đi trước, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ quốc gia, xứng đáng với niềm tin mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Ghi nhận thành tích của tập thể và cá nhân làm công tác lưu trữ trong cả nước, Chủ tịch nước đã tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhì và Huân chương Hồ Chí Minh cho Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước. 
Cùng với sự lớn mạnh của Lưu Trữ Việt Nam, Lưu Trữ tỉnh Quảng Trị ngay từ những năm đầu lập lại, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố chú trọng công tác bảo quản, giữ gìn, phát huy giá trị tài liệu sau chia tỉnh, nhất là hồ sơ tổ chức bộ máy, cán bộ, hồ sơ khen thưởng Huân, Huy chương kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và nhiều loại hồ sơ tài liệu quan trọng khác. 
          Về tổ chức bộ máy cũng được thay đổi để phù hợp với tình hình nhiệm vụ, ngày 17/8/1998 UBND tỉnh đã có Quyết định số 902/1998/QĐ-UB về việc thành lập Trung tâm Lưu trữ tỉnh. Tiếp đó, ngày 18/6/1999 UBND tỉnh ký Quyết định số 825/1999/QĐ-UB ban hành quy chế hoạt động của Trung tâm Lưu trữ thuộc Văn phòng UBND tỉnh, có chức năng, nhiệm vụ giúp UBND tỉnh thực hiện quản lý và tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ trên địa bàn toàn tỉnh và chịu sự chỉ đạo về nghiệp vụ, chuyên môn của Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước. Để phù hợp tình hình công tác lưu trữ trong thời kỳ mới, căn cứ Nghị định số 13/2008/NĐ-CP ngày 4/6/2008, UBND tỉnh có Quyết định số 1255/QĐ- UBND ngày 1/7/2008 về việc chuyển Trung tâm Lưu trữ thuộc Văn phòng UBND tỉnh về thuộc Sở Nội vụ. Tiếp đó Bộ Nội vụ có Thông tư số 02/2010/TT-BNV ngày 28/4/2010 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức Văn thư, Lưu trữ các cấp. UBND tỉnh Quảng Trị có Quyết định số 789/QĐ-UBND ngày 27/4/2011 về việc thành lập Chi cục Văn thư - Lưu trữ trên cơ sở hợp nhất Phòng Quản lý Văn thư, Lưu trữ thuộc Sở Nội vụ và Trung tâm Lưu trữ tỉnh. Chi cục Văn thư - Lưu trữ có chức năng giúp Giám đốc Sở Nội vụ tham mưu cho UBND tỉnh Quảng Trị thực hiện công tác quản lý nhà nước về văn thư, lưu trữ của tỉnh và trực tiếp quản lý tài liệu lưu trữ lịch sử của tỉnh theo quy định của pháp luật. Hệ thống tổ chức, bộ máy VTLT tại các cơ quan, tổ chức từ tỉnh đến cơ sở được kiện toàn theo đúng quy định của pháp luật, đã bố trí cán bộ trực tiếp làm công tác văn thư, lưu trữ bảo đảm tiêu chuẩn ngạch bậc theo quy định và thực hiện thống nhất nghiệp vụ văn thư, lưu trữ. Giai đoạn này Chi cục Văn thư - Lưu trữ đã tham mưu Giám đốc Sở Nội vụ trình UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản về QLNN công tác VTLT như: Kế hoạch năm, kế hoạch 5 năm; các Chỉ thị về: “Tăng cường quản lý nhà nước về văn thư, lưu trữ”; “Giải quyết tài liệu tồn đọng tại các cơ quan, tổ chức”; ”Quản lý, khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ”; ”Công tác lập hồ sơ và nộp lưu hồ sơ, tài liệu vào Lưu trữ cơ quan, Lưu trữ lịch sử”; ”Quản lý, khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ tại các cơ quan, tổ chức trên địa bàn tỉnh Quảng Trị”, ban hành nhiều Quyết định quan trọng như: Quyết định ”Danh mục cơ quan, tổ chức thuộc nguồn nộp lưu”; “Danh mục thành phần tài liệu thuộc diện nộp vào Lưu trữ lịch sử của tỉnh”; “Danh mục tài liệu hết giá trị” của Lưu trữ lịch sử của tỉnh; “Danh mục tài liệu hết giá trị” cùng với nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện chế độ, quy định về văn thư, lưu trữ; kiểm tra, thẩm định, phê duyệt; nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ vào công tác văn thư, lưu trữ; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ văn thư, lưu trữ; giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về văn thư, lưu trữ; thực hiện báo cáo, thống kê, sơ kết, tổng kết công tác văn thư, lưu trữ theo quy định của pháp luật.
          Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặc thù, ngày 24/01/2019 UBND tỉnh Quảng Trị có Quyết định số 191/QĐ-UBND thành lập Trung tâm Lưu trữ Lịch sử tỉnh Quảng Trị trực thuộc Sở Nội vụ, Trung tâm Lưu trữ Lịch sử tỉnh Quảng Trị là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Nội vụ, có chức năng giúp Giám đốc Sở Nội vụ trực tiếp quản lý tài liệu lưu trữ lịch sử; tổ chức thu thập, chỉnh lý, bảo quản, tổ chức khai thác sử dụng tài liệu lưu trữ; và thực hiện các hoạt động dịch vụ lưu trữ theo quy định của pháp luật. Sau khi được thành lập Trung tâm Lưu trữ Lịch sử tỉnh bắt tay vào kiện toàn tổ chức bộ máy, đầu tư hàng tỷ đồng mua sắm trang thiết bị mới hiện đại, tiến hành số hoá tài liệu quan trọng nhằm bảo quản lâu dài phục vụ cho sự nghiệp cách mạng.
          Mặc dù ngành Lưu trữ tỉnh Quảng Trị có những thay đổi về mô hình, tổ chức bộ máy, nhưng cán bộ, công chức, viên chức ngành Lưu trữ Quảng Trị đã bám sát chức năng, nhiệm vụ được giao, không ngừng phát triển về cả số lượng và chất lượng. Đến nay toàn tỉnh có 616 cơ quan, tổ chức có bộ phận văn thư, lưu trữ với 627 người có trình độ, năng lực, nhiệt tình và trách nhiệm không quản ngại khó khăn, tích cực tham mưu lãnh đạo các Sở, ban, ngành, UBND huyện, thị xã, thành phố làm tốt công tác lưu trữ, quản lý và tiếp nhận gần 100.000 văn bản các loại mỗi năm phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan, tổ chức; thực hiện chỉnh lý 1.636,3 mét giá tài liệu, riêng tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh đã thu thập, chỉnh lý hoàn chỉnh 33 phông lưu trữ của các Sở ban ngành, UBND các huyện với trên 1.000 mét giá trong đó có trên 100 mét giá với 92.000 hồ sơ, tài liệu Huân, Huy chương của cán bộ, nhân dân trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ được bảo quản an toàn, khoa học đã và đang phát huy tốt giá trị phục vụ các mục đích phát triển kinh tế - xã hội. Hàng năm phục vụ cho hàng ngàn lượt cán bộ, nhân dân và các đối tượng thuộc diện chính sách đến khai thác tài liệu để làm các chế độ. Cơ sở vật chất phục vụ công tác văn thư, lưu trữ tiếp tục được đầu tư đúng mức. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác văn thư, lưu trữ ngày càng được chú trọng và thực hiện có hiệu quả, kịp thời vào công tác tổ chức khai thác sử dụng tài liệu lưu trữ. Ghi nhận những công lao cống hiến của cán bô, công chức, viên chức ngành lưu trữ Quảng Trị đã được Nhà nước, Chính phủ tặng thưởng một Huân chương lao động hạng ba cho 01 cá nhân, nhiều Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Kỷ niệm chương của Bộ Nội vụ cho tập thể, cá nhân làm công tác lưu trữ tỉnh nhà.
          Tự hào truyền thống 75 năm ngành Lưu trữ Việt Nam đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác văn thư, lưu trữ tỉnh Quảng Trị tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo càng nêu cao trách nhiệm, hoàn thành sứ mệnh “bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ quốc gia” trong điều kiện đất nước ta đang chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, góp phần phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của xã hội về khai thác sử dụng nguồn tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, xứng đáng với niềm tin mà Đảng, Nhà nước và nhân dân đã giao phó”….